Kapitan Władysław Mróz. To był agent, który zdradził [historia Inowrocławia]

Według ustawy o Agencji Wywiadu ujawnione dane są ścisłą tajemnicą państwową. Znalazły się teraz w domenie publicznej, bo funkcjonariusze, których dotyczą, zaczęli służbę przed 1989 r., więc ich nazwiska ujawniono w ramach ustawy o IPN, która odtajnia materiały służb specjalnych PRL. W wykazie z lat 50. i 60. pojawia się m.in. kpt. Władysław Mróz, najgłośniejszy „inowrocławski” szpieg wywiadu PRL.

Pisałem obszernie o historii Mroza na łamach „Pomorskiej” w 2011 r., dziś „telegraficznie” przypomnę jego losy i największą wpadkę komunistycznego wywiadu. Rodzina Mroza mieszkała w Ostrowie n. Gopłem. W 1953 r. zmarł tam jego dziadek Józef (pochodził z Tupadeł) i spoczął na tamtejszym cmentarzu. Dwa miesiące później zmarła jego babcia Marianna (ur. w Chełmiczkach) i pochowano ją na inowrocławskim cmentarzu par. Zwiastowania NMP.

Mrozowie mieli syna Walentego, który wstąpił do Policji Państwowej i służył na kresach RP. W 1924 r. w mieście Skałat (woj. tarnopolskie) ożenił się z panną o imieniu Olga. W 1926 r. urodził się im syn Władysław, potem dwie córki: Aleksandra i Stanisława… Sowieci we wrześniu 1939 r. większość policjantów zagarnęli do niewoli i zginęli oni później w Twerze. Nie było wśród nich Walentego Mroza, który uciekł do Krosna n. Wisłokiem. Jego żonę z dziećmi wywieziono do Jakucji i nigdy już się nie zobaczyli. Walenty w 1944 r. jako żołnierz 1. Armii WP poszedł na Berlin i zginął gdzieś pod Kołobrzegiem.

W Jakucji młody Władek był komsomolcem w kołchozie, w 1944 r. wstąpił do Związku Patriotów Polskich, był konfidentem NKWD. W podaniu (datowanym na 20 stycznia 1947 r.) o przyjęcie do służby w Komendzie Powiatowej MO w Inowrocławiu pisał: „W maju 1946 r. z rodziną przyjechałem do Polski do krewnych w Inowrocławiu”.

Milicjantem plutonu operacyjnego w Inowrocławiu był do sierpnia 1948 r. Mieszkał przy ul. Toruńskiej 11, chodził do gimnazjum dla dorosłych i ukończył II klasę, w 1947 r. wstąpił do PPR. Od września 1948 r. służył w UB w Bydgoszczy, latem 1949 r. skierowany do szkoły oficerskiej Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Legionowie. Po roku został oficerem wywiadu, awansował, jeździł na misje szpiegowskie do Szwecji i Izraela oraz jako kurier dyplomatyczny do Wielkiej Brytanii.

Ściągnął do Warszawy matkę i siostry, do Inowrocławia przyjeżdżał już z rzadka, po raz ostatni wiosną 1959 r., tuż przed wyjazdem do Francji. Oficjalnie emigrował tam z żoną Leokadią (reemigrantką) i dwójką dzieci. Jego inowrocławscy krewni opowiadali mi, że oni jednak wiedzieli, iż Władek jedzie tam na tajną misję!

Latem 1959 r. Mróz, już jako główny agent o pseudonimie „Claude”, przejął istniejącą we Francji siatkę polskiego wywiadu. A jakim sposobem wkrótce wykrył go francuski kontrwywiad? Otóż wydała go… żona, a kierowała się uczuciem miłości i chęcią zapewnienia rodzinie spokojnego bytu. Wiedziała, że mąż jako „nielegał” w razie wpadki straci życie. Zdekonspirowany Mróz zdradził Francuzom wszystkie tajemnice…

Wywiad PRL informacje o zdradzie swego agenta otrzymał od Sowietów, bowiem ci z kolei mieli „wtyki” w służbach francuskich. Wyrok na agenta zapadł szybko. Zdobyto informacje, jak Mróz jest chroniony, gdzie mieszka i kiedy będzie można go zlikwidować. Z Warszawy wyruszyła grupa „dyplomatów”, którym powierzono wykonanie zadania. Śmiertelne strzały padły wieczorem 27 października 1960 r. w Argenteuil pod Paryżem…
Między wywiadami francuskim i polskim rozpętała się wtedy krwawa wojna. Po obu stronach ginęli agenci, inni trafiali do więzień. W tej walce przegrały służby PRL, które utraciły siatkę na terenie Francji, a źródeł wywiadu nie zdołały już później odbudować.