Liczne żołnierskie pokolenia w koszarowych murach [historia Inowrocławia]

Pisząc o koszarach przy ul. Dworcowej nie sposób choć zasygnalizować dziejów wojskowości w naszym mieście… Wiadomo, że w początkach XVIII w. jako jedni z pierwszych stanęli tutaj „ussarzy” chorągwi marszałka nadwornego koronnego. Po nich kwaterowały inne formacje. W czasach Księstwa Warszawskiego zwykła piechota, potem Prusacy ustanowili stałą załogę, choć często zmieniano rodzaje broni: byli dragoni, ułani i potem znów dragoni. Z początkiem XX w. podstawowym rodzajem broni jednostek stacjonujących w naszym garnizonie była piechota i artyleria…

140. p.p. II Korpusu Armijnego (siedzibą dowództwa był Szczecin) sprowadzono do Inowrocławia jeszcze w 1880 r. Wojsko zakwaterowano w koszarach „białych”, czyli użytkowanych przez armię do lat 70. XIX w. zabudowaniach przy ul. Dworcowej (w miejscu, gdzie swego czasu była szkoła samochodowa) oraz przy ul. Toruńskiej 80-86, w stojących tam do dziś dwóch budynkach.

W październiku 1894 r. cały pułk przeniesiono do nowych koszar przy tejże Dworcowej. Te nowe - z uwagi na to, że budynki wzniesiono z palonej cegły - nazywano „czerwonymi” (dodam tu, że 53. pułk artylerii polowej stanął w Inowrocławiu już po 1900 r., obejmując w posiadanie koszary przy ul. Jacewskiej). Gdy nadeszła wojna światowa, garnizon wyruszył na fronty, lejąc żołnierską krew za cesarza Wilhelma II.

Wojna potoczyła się nieubłaganym torem. Jesienią 1918 r. przetrzebiony 140. p.p. zdołał jeszcze wrócić do macierzystych koszar, by potem w styczniu 1919 r. toczyć boje z polskimi powstańcami. Wynegocjowano następnie warunki rozejmu, dowódca pułku mjr Friedrich von Grollman zachował się honorowo i wyprowadził swoje wojsko z miasta. I to był koniec pruskiego garnizonu w Inowrocławiu.

Koszary przy Dworcowej objęli ochotnicy ze sformowanych w styczniu 1919 r. 1. i 2. Pułku Grenadierów Kujawskich, z których miesiąc później utworzono 5. Pułk Strzelców Wlkp., a 17 stycznia 1920 r. ostatecznie przeformowano w 59. Pułk Piechoty Wlkp. I ten stacjonował w koszarach aż do wybuchu II wojny światowej (i znów tylko dopowiem, że w koszarach przy Jacewskiej od października 1921 r. kwaterował - wyłoniony z jednostek operujących na terenach Małopolski Wschodniej - 4. Pułk Artylerii Lekkiej).
W czasie okupacji Inowrocław znajdował się w zasięgu działania XXI Okręgu Wojskowego i wtedy w koszarach stacjonowały liczne i różnego rodzaju broni oddziały (dyslokowane w warunkach wojennych) Wehrmachtu i Luftwaffe.

W styczniu 1945 r. koszary przy Dworcowej przejęły początkowo jednostki Armii Czerwonej, które w Inowrocławiu stawały na krótki postój. Większość budynków koszarowych nie ucierpiała w czasie walk o miasto, spalony został tylko piętrowy przedwojenny magazyn i jeden z gmachów stojących frontem do Dworcowej (później, na początku lat 60., odbudowany). Kiedy Rosjanie odeszli, w marcu 1945 r. rozlokował się tam 6. zapasowy p.p. 1 armii WP, ale już w maju skierowano go do Torunia, a potem do Chełmna. Na jego miejsce przeniesiono z Krakowa Oficerską Szkołę Piechoty nr 3 (jej inowrocławski epizod to temat na odrębny artykulik). I ten pobyt był znaczący, choć epizodyczny, bowiem szkołę wiosną 1947 r. rozwiązano. Przez kolejne kilkanaście lat w koszarach przy Dworcowej stacjonowały różne jednostki. Zasadniczej zmiany dokonano dopiero w 1960 r., kiedy do Inowrocławia dyslokowano dzisiejszego „jubilata”…

2. Inowrocławski Pułk Inżynieryjny im. gen. Jakuba Jasińskiego sformowany został 19 kwietnia 1957 r. w Przemyślu jako 2. Pułk Kolejowy, biorący swoje tradycje z przedwojennych formacji saperskich wojsk kolejowych, których protoplastą była tworzona jeszcze w marcu 1919 r. w Jabłonnej Kadra Wojsk Kolejowych nr 1. „Jubilat” dzieje ma bogate, przechodził kilka reorganizacji i restrukturyzacji, a w obecnej formule funkcjonuje od 1 stycznia 2012 r.