Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Państwo prawa czy państwo prawników?

Sławomir Kazimierz Szeliga
Nie tak dawno na stronie internetowej ratusza przypomniano o konieczności terminowej wpłaty pierwszej raty podatku od nieruchomości i konsekwencjach wynikających z niedopełnienia tego obowiązku.

Podobnie jak inni inowrocławscy podatnicy wywiązałem się z tej powinności.

Od 10 lat mieszkam w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, w skład którego wchodzą zarówno lokale mieszkalne, jak i garaże.

Urzędowe decyzje w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości za 2016 rok przyjąłem z pewnym zaskoczeniem.

Prezydent Miasta Inowrocławia, jako organ podatkowy, ustalił podatek od mojego mieszkania w wysokości identycznej jak za rok 2015, natomiast kwota podatku od mojego garażu wzrosła ośmiokrotnie!

Zgodnie z otrzymaną decyzją stawka podatku od mieszkania za 2016 rok podobnie jak w latach ubiegłych została określona według stawki dla „budynków mieszkalnych lub ich części”, natomiast stawka podatku od garażu została określona według stawki dla „pozostałych budynków lub ich części”.
W ubiegłym roku, jak również w latach poprzednich, mój garaż był opodatkowany stawką określoną dla „budynków mieszkalnych lub ich części”.

Lektura otrzymanych dokumentów wskazywała na to, że po 10 latach obecności w budynku mieszkalnym wielorodzinnym garaż zmienił swoją "lokalizację podatkową”, choć zgodnie z urzędowym pismem nie zmienił adresu!

Postanowiłem rozwikłać tę zagadkę, podobnie jak bohater jednej z ulubionych kreskówek mojego synka i udałem się do Urzędu Miasta Inowrocławia.

W inowrocławskim ratuszu dowiedziałem się, że „winnymi” podwyżki podatku od mojego garażu są… sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, którzy 27.02.2012 roku podjęli następującą uchwałę /II FPS 4/11/:
„W świetle art. 2 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych /Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 ze zm./ garaż stanowiący przedmiot odrębnej własności, usytuowany w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości według stawki podatku przewidzianej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e) tej ustawy” – czyli…

… dla pozostałych budynków lub ich części, a nie dla budynków mieszkalnych lub ich części.

Płacę podatki i będę to czynił nadal, ale chciałbym mieć pewność, że zostały na mnie nałożone zgodnie z porządkiem konstytucyjnym oraz zasadami dobrej legislacji poczynając od parlamentu, a kończąc na samorządzie lokalnym.

Chciałbym mieć również pewność jako obywatel, że wysokość danin publicznych jest pochodną precyzyjnych przepisów prawa ustanowionych przez ustawodawcę, a nie dociekania „co autor miał na myśli” i budzącej wątpliwości interpretacji prawa, natomiast ewentualne zmiany stawek podatkowych są uzasadnione i nie dyskryminują podatnika w zależności od formy prawnej posiadanej nieruchomości.

Nie jestem prawnikiem. Natomiast staram się być świadomym podatnikiem. Dlatego postanowiłem przeczytać treść ww. uchwały; poznać zarówno sentencję, jak i uzasadnienie.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał na posiedzeniu jawnym z udziałem prokuratora Prokuratury Generalnej zagadnienie prawne „budzące poważne wątpliwości”, przekazane do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA postanowieniem NSA w składzie trzech sędziów z dnia 28 listopada 2011 roku.

W uzasadnieniu uchwały czytamy m.in.:

„Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów uznał, iż przedstawione zagadnienie prawne budzi poważne wątpliwości, o czym świadczą rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych”.

„Problematyka opodatkowania podatkiem od nieruchomości garaży znajdujących się w budynkach mieszkalnych wywołuje kontrowersje, prowadzące do dwóch skrajnych wniosków, w zakresie ich opodatkowania stawkami: z jednej strony właściwymi dla budynków /lub ich części/ mieszkalnych, z drugiej strony dla budynków /lub ich części/ pozostałych”.

„Problem ten jest istotny również z uwagi na różnicę w wysokości tych stawek oraz masowość jego występowania w skali kraju”.

„Powołując się na liczne orzecznictwo i stanowiska w piśmiennictwie NSA wskazał na dwa przeciwstawne poglądy odnoszące się do powołanej kwestii.

W pierwszym, opowiadającym się za opodatkowaniem przedmiotowych garaży według stawek wyższych (art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e) podkreśla się, iż z art. 2 ust. 1 pkt 2 oraz art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (u.p.o.l.) wynika jednoznacznie, że przedmiotem opodatkowania może być zarówno sam budynek jak i część tego budynku. Częścią jest, m.in. będący przedmiotem odrębnej własności /stanowiący odrębną nieruchomość lokalową/ garaż usytuowany w budynku mieszkalnym. W związku z tym może on być odrębnym od samego budynku, w którym się znajduje, przedmiotem opodatkowania według stawek odnoszących się do funkcji użytkowej /niemieszkalnej/, którą spełnia.
Pogląd powyższy zaprezentowany został w wyrokach: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie /6.10.2010r./, WSA w Olsztynie /28.04.2011r./, WSA w Bydgoszczy /28.09.2011r./, WSA w Warszawie /9.12.2010r., 4.05.2011r., 30.06.2011r., 14.07.2011r., 5.08.2011r., 13.09.2011r./, WSA w Białymstoku /16.09.2009r., 21.04.2011r./, WSA w Poznaniu /9.12.2011r./.

Drugi pogląd, przeciwny do przedstawionego wyżej, neguje możliwość opodatkowania usytuowanych w budynkach mieszkalnych garaży stanowiących przedmiot odrębnej własności /odrębnych nieruchomości lokalowych/ według stawek podatku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e) u.p.o.l. (pozostałych), co w konsekwencji prowadzi do opodatkowania garaży według stawek jak dla budynków mieszkalnych (art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) u.p.o.l.).
Został on zaprezentowany w wyrokach: Naczelnego Sądu Administracyjnego /12.10.2011r./, WSA w Bydgoszczy /28.07.2009r., 8.09.2010r./ oraz WSA w Warszawie /2.09.2011r., 4.11.2011r./”.

„Zapis art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. wskazuje, że w uchwale gminy można rozróżnić pod względem granic stawek podatkowych - budynki lub ich części mieszkalne, przy czym słowo "mieszkalne" dotyczy rodzaju budynku, co do jego podstawowej funkcji użytkowej, a nie funkcji poszczególnych lokali, ponieważ przedmiotem opodatkowania jest budynek lub jego część (art. 2 ust. 1 pkt 2). Temu zapisowi odpowiada wyszczególnienie przyjęte w art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. Ustawodawca nie oddzielił przedmiotowo budynku od jego części. Innymi słowy, nie ma dwu odrębnych przedmiotów opodatkowania: budynku i części budynku. Jednemu przedmiotowi opodatkowania można przypisać jedną cechę: mieszkalny albo niemieszkalny.

W powołanych orzeczeniach nawiązano do art. 2 i art. 217 Konstytucji RP. Wskazano, że szczególnego znaczenia nabiera to, co ustawodawca zapisał, a nie to co ewentualnie chciał zapisać. Tym bardziej, jeśli w grę wchodzi wybór pomiędzy wyższym obciążeniem obywatela, które nastąpiłoby w wyniku zastosowania prawa o wątpliwej treści. Innymi słowy, wynik wykładni musi mieć oparcie w treści przepisu prawa takiej, która nie może w swej warstwie wątpliwej obarczać podatnika (większym) ciężarem podatkowym. Ustawodawca nie doprecyzował, co miał na myśli pisząc "część budynku". Nie wiadomo czy jest to część stanowiąca odrębną nieruchomość, czy może część należąca do jednego podatnika. W sferze wątpliwości pozostaje, czy garaż pozostający własnością podatnika, który jest jednocześnie właścicielem lokalu mieszkalnego znajdującego się w tym samym budynku mieszkalnym, jest częścią budynku mieszkalną, czy pozostałą. Ustalanie stawek podatku od nieruchomości dla garażu ze względu na jego funkcję z pominięciem tego, w jakim budynku się znajduje, wychodzi poza zapis art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) i e) u.p.o.l., gdyż niewątpliwym jest jedynie to, że literalnie ustawodawca pod kątem stawek rozróżnił budynki. Wobec tego przepis ten pozwala w swej treści różnicowanie stawki podatkowej według rodzaju budynku. Tym samym, charakter garażu znajdującego się w budynku nie ma istotnego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy.

Zwrócono także uwagę na problem sprzecznego z poczuciem sprawiedliwości zróżnicowania wysokości obciążenia podatkowego poszczególnych podatników w zależności od prawnorzeczowego statusu należących do nich garaży. W sytuacji bowiem, gdy garaż wyodrębniony został jako odrębna nieruchomość podlegałby opodatkowaniu stawką jak dla budynków pozostałych, natomiast jeżeli został zaklasyfikowany jako przynależna do lokalu mieszkaniowego jego część składowa, podlegałby opodatkowaniu stawką podatku, jak dla budynków mieszkalnych. Z żadnego przepisu u.p.o.l. nie wynika, aby sytuacja taka rodziła obowiązek opodatkowania według zróżnicowanych stawek podatkowych - wyższej w przypadku posiadania miejsca postojowego w garażu stanowiącym odrębną nieruchomość i niższej w przypadku władania miejscem postojowym jako pomieszczeniem przynależnym.

Nieuprawniona byłaby sytuacja, w której części budynków ze względu na ich wyodrębnienie prawne traktowano by inaczej (gorzej) w sensie prawnopodatkowym od lokali, które są wyodrębnione tylko fizycznie i także stanowią część budynku mieszkalnego”.

„Prokurator Generalny w piśmie z dnia 8 lutego 2012 r., przedstawił stanowisko w sprawie oraz wniósł o podjęcie uchwały zgodnie z którą garaż stanowiący przedmiot odrębnej własności usytuowany w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości według stawki przewidzianej dla budynków (ich części) mieszkalnych.
W uzasadnieniu swojego stanowiska Prokurator Generalny wskazał, że częścią budynku są prawnie wyodrębnione w osobny przedmiot własności, części budynku stanowiące samodzielny lokal mieszkalny lub lokal o innym przeznaczeniu. Skoro jednak ustawa podatkowa nie różnicuje przedmiotów opodatkowania na budynek i część budynku to, mimo że w budynku mieszkalnym wyodrębniony został garaż jako lokal o innym przeznaczeniu podlega on opodatkowaniu jako część budynku mieszkalnego, według stawki podatkowej przewidzianej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) u.p.o.l.”

„Przystępując do odpowiedzi na przedstawione pytanie prawne, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że konieczne jest przypomnienie obowiązującego stanu prawnego.

Przepisy u.p.o.l. w art. 2 ust. 1 określają przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Zgodnie z ustawą opodatkowaniu podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
1) grunty;
2) budynki lub ich części;
3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”.

„Ustawa w artykule 2, określającym przedmiot opodatkowania, nie wymienia odrębnej własności lokalu, jako kategorii przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości”.

„Ustawa nie definiuje pojęcia budynku mieszkalnego, choć posługuje się nim dla potrzeb określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości (art. 5 u.p.o.l.). Orzecznictwo sądowoadministracyjne określając zakres znaczeniowy pojęcia "budynek mieszkalny" odwołuje się do przepisów prawa budowlanego, a także słownikowego znaczenia tego pojęcia”.

„Powyższe wskazuje na ciągłość sporów w zakresie kwalifikowania budynków lub ich części do kategorii mieszkalnych na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Niestety nie skłoniło to ustawodawcy do przeprowadzenia gruntownych zmian przepisów w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
Zawarte w przepisach u.p.o.l. odesłanie do przepisów prawa budowlanego w sytuacji, gdy ma decydować to, czy dany przedmiot będzie podlegał opodatkowaniu, a jeśli tak to jakimi stawkami, nie może zostać uznane za właściwe. Trzeba mieć na uwadze, że przepisy prawa podatkowego muszą charakteryzować się wysokim standardem jednoznaczności, ingerują bowiem w sferę obowiązków obywateli, a ich niewypełnienie zagrożone jest sankcjami o charakterze finansowym i karnym. Nie powinno się zatem posługiwać w celu zdefiniowania przedmiotu opodatkowania pojęciami zawartymi w przepisach służących innym celom, w tym wypadku sprawom z zakresu prawa budowlanego”.

„W rozpoznawanej sprawie nie jest spornym, że budynek należy do kategorii budynków mieszkalnych. W bryle tego budynku znajdują się garaże stanowiące przedmiot odrębnej własności lokali”.

„Kluczowym dla rozstrzygnięcia sprawy jest przesądzenie, czy garaż stanowiący część budynku mieszkalnego, będący odrębną nieruchomością, stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a w konsekwencji może podlegać odmiennemu reżimowi opodatkowania niż budynek mieszkalny. Z uwagi na to, że własność lokali może stanowić odrębny od innych części budynku przedmiot opodatkowania, koniecznym jest przywołanie przepisów ustawy o własności lokali.
Z powyższych przepisów należy wyprowadzić wniosek, że garaż może stanowić pomieszczenie przynależne do samodzielnego lokalu mieszkalnego, albo może stanowić odrębną własność lokalową.
W pierwszej z tych sytuacji, nie będzie stanowił odrębnego, od samodzielnego lokalu mieszkalnego, przedmiotu opodatkowania. Będzie zatem podlegał opodatkowaniu tak jak lokal mieszkalny. W sytuacji, gdy garaż został wyodrębniony jako lokal o innym niż mieszkalnym przeznaczeniu, stanowiącym odrębną nieruchomość i odrębny przedmiot opodatkowania, nie dzieli losu budynku lub jego części (mieszkalnego bądź pozostałego)”.

„Zakwalifikowanie przedmiotu opodatkowania w postaci odrębnej własności lokalowej – garażu, będzie uzależnione od tego czy uznamy, że ma ona charakter mieszkalny, czy też nie”.

„Uwzględniając kryterium zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkaniowych właściciela i osób mu bliskich, trzeba uznać, że garaż nie spełnia funkcji mieszkalnych. W sytuacji, gdy stanowi on odrębny od innych części budynku, przedmiot opodatkowania nie dzieli losu innych części tego budynku (mieszkalnych), nawet jeżeli cały budynek ma charakter mieszkalny”.

„Podatek od nieruchomości zalicza się do podatków o charakterze majątkowym. W polskiej regulacji opodatkowania posiadania majątku, wysokość stawek dla budynków lub ich części zróżnicowano w zależności od sposobu ich wykorzystania”.

„Generalnie, w polskim systemie prawa podatkowego preferencje przyznano budownictwu mieszkaniowemu i zaspakajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli”.

„W podatku od nieruchomości realizacja tej preferencji wyraża się tym, że domy i lokale mieszkalne opodatkowane są według stawek najniższych”.

„Przy opodatkowaniu garaży różnymi stawkami, w zależności od ich formy prawnej, podnoszony jest zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji RP). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 listopada 2011 r. zauważył, że nieuzasadnione (niesprawiedliwe) jest aby właściciel domu o powierzchni 300 m² płacił niższą stawkę za znajdujący się w bryle domu jednorodzinnego garaż, niż właściciel lokalu mieszkalnego np. o powierzchni 40 m², który jest jednocześnie właścicielem garażu stanowiącego odrębną własność lokalową w budynku mieszkalnym wielorodzinnym.
W Polsce nie obowiązuje jednak system podatku od nieruchomości, który w przypadku opodatkowania budynków lub ich części uzależnia wysokość podatku od ich wartości. W związku z tym pomimo, że podatek od nieruchomości zalicza się do grupy podatków od posiadania majątku, to jego wysokość nie jest uzależniona, w omawianym przypadku, bezpośrednio od jego wartości, a od wykorzystywania go na określone cele (mieszkalne, do działalności gospodarczej, pozostałe). W związku z powyższym, Naczelny Sąd Administracyjny nie stwierdził, aby zróżnicowanie stawek podatku od garaży w zależności od tego, czy są one lokalem stanowiącym odrębną własność, a w konsekwencji odrębny przedmiot opodatkowania, czy stanowią jedynie przynależność lokalu mieszkalnego, stanowiło naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP”.

„Biorąc powyższe pod uwagę Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę o następującej treści:
w świetle art. 2 ust.1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844, ze zm.) garaż stanowiący przedmiot odrębnej własności, usytuowany w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości według stawki podatku przewidzianej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e) tej ustawy” – czyli...

… od pozostałych budynków lub ich części, a nie od budynków mieszkalnych lub ich części.

Po lekturze uchwały NSA ponownie „sprawdziłem”, czy mój garaż zmienił tylko „podatkową” lokalizację…

Co na to Rada Miejska Inowrocławia jako organ podejmujący uchwałę w sprawie ustalenia stawek podatku od nieruchomości oraz Prezydent Inowrocławia, jako organ podatkowy, wnioskujący o ustalenie stawek wykazując inicjatywę uchwałodawczą oraz wydający decyzje w sprawie ustalenia podatku od nieruchomości za 2016 rok?

W dniach 26.10. oraz 30.11.2015 roku Rada Miejska Inowrocławia nowelizowała uchwałę z dnia 29.10.2012 roku w sprawie ustalenia wysokości stawek podatku od nieruchomości w związku z „bardziej precyzyjnym określeniem przedmiotu opodatkowania w zakresie gruntów pod wodami powierzchniowymi lub wodami powierzchniowymi płynącymi jezior i zbiorników sztucznych” oraz „wprowadzeniem nowej stawki podatku od nieruchomości dla gruntów niezabudowanych objętych obszarem rewitalizacji” w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.
Zmiany ww. uchwały „nie spowodowały skutków finansowych dla budżetu Miasta, ponieważ na terenie Inowrocławia nie występują tego rodzaju grunty”.
Nie odnotowano w protokołach z sesji dyskusji o zmianach podatku od garaży znajdujących się w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych…

Mój artykuł, wbrew pozorom, to nie jest komentarz dotyczący konstytucyjnych zasad funkcjonowania NASZEGO PAŃSTWA. To kilka refleksji na temat WYKŁADNI PRAWA, której konsekwencje ponosimy jako OBYWATELE.

Na koniec chciałbym podkreślić, że w grupie zawodowej prawników mam wielu znajomych, których lubię i szanuję!

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Polacy chętniej sięgają po krajowe produkty?

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na inowroclaw.naszemiasto.pl Nasze Miasto