Atrakcja turystyczna Gdańska. To ostatnie dni na jej zwiedzanie. 150-letni podziemny zbiornik wody z największym siedliskiem nietoperzy

Źródła historyczne podają, że pierwsza sieć wodociągowa w Gdańsku powstała w XIV wieku i wykonana była z drewnianych rur wychodzących z kanału Raduni. Jakość wody nie była najlepsza, tym bardziej, że mieszkańcy czerpali ją z ogólnodostępnych zbiorników.

Wodociągowy przełom nastąpił w XIX wieku. Wtedy to nadburmistrz Leopold Winter zaprosił do współpracy cenionego inżyniera Eduarda Wiebe. A ten zaprojektował nowoczesny w skali europejskiej, jak na tamte czasy, plan sieci kanalizacyjnej i wodociągowej.

Jednym z głównych elementów tego projektu było budowa zbiornika wody w Oruni. Obiekt powstał w 1869 roku.
Zbiornik przetrwał do czasów współczesnych, choć po wojnie niszczał przez prawie pół wieku. W 2016 roku przeszedł gruntowną renowację (przy okazji wywieziono cztery tony śmieci), a od pięciu lat stanowi atrakcję turystyczną w ramach Gdańskiego Szlaku Wodociągowego.

- Zbiornik wody Stara Orunia został wyłączony z eksploatacji w latach 70. XX wieku (w 1978 r. ostatecznie odłączono go od systemu - dop. redakcji). Na początku zasilał w wodę Gdańsk w jego pierwotnych granicach, czyli Stare Miasto, Główne Miasto, Podwale Przedmiejskie i Dolne Miasto. Orunia ówcześnie nie korzystała z jego dobrodziejstwa, bo była wsią pod Gdańskiem, a w granice administracyjne miasta została włączona w 1933 roku. Zbiornik został zbudowany z czerwonej cegły na planie kwadratu o boku 40 metrów. Obiekt ma 11 naw, które spoczywają na łukach 8 arkad - opowiada Monika Kasprzak, gdański archeolog i przewodnik.

I dodaje. - Przebywając w tym zbiorniku, możemy doświadczyć ascetycznych doznań. Wody jest teraz niewiele, ale zbiornik jest podświetlony. To pozwala nam znaleźć się jakby w bardzo tajemniczym miejscu. Mamy wrażenie, że to średniowieczne czasy - mówi Monika Kasprzak.

Zbiornik wody Stara Orunia słynie jeszcze z jednej rzeczy. To tutaj znajduje się największe siedlisko nietoperzy na Pomorzu. Te ssaki wybrały opuszczony zbiornik na miejsce swojego zimowania, znajdując tu doskonałe do tego warunki.

- Był czas, że zimowało ich tutaj nawet około 500 sztuk. Teraz jest mniej, ale to i tak pokaźna liczba. Oruńskie nietoperze to gacki, nocki, w tym bardzo rzadki i zagrożony wyginięciem nocek łydkowłosy - opowiada Monika Kasprzak.

Jak nietoperze dostają się do środka? Mają wykonany specjalny wlot, ale jak ujawnia Monika Kasprzak, preferują inne wejścia. To przede wszystkim szpara przy głównych drzwiach.

Oruński zbiornik znajduje się 42 metry nad poziomem morza. Zbudowano go z cegieł wyprodukowanych w Kolibkach. W zbiorniku na niektórych cegłach można dostrzec nazwę cegielni.

Czytaj także:
Płynie Wisła z EuroVelo 9. Rowerem po koronie wału z pięknym widokiem

Pierwotnie w zbiorniku mieściło się 4500 metrów sześciennych wody. Później wpuszczono jej więcej. Poziom wody w zbiorniku był bardzo wysoki, aż do widocznych współcześnie na ścianach białych kresek.

Woda do oruńskiego zbiornika płynęła (przez rury) grawitacyjnie z odległego o 14 kilometrów Pręgowa (114 metrów nad poziomem morza). To i trafiała do Gdańska, też grawitacyjnie.

26 i 27 sierpnia 2023 r. przed Zbiornikiem Wody Stara Orunia pojawi się strefa piknikowa, a w niej atrakcje, które przeniosą nas do świata latających ssaków. Jak wyglądają nietoperze? Czym się żywią? Jakie są ich zwyczaje? Tego wszystkiego można będzie dowiedzieć się podczas zabawy terenowej, warsztatów kreatywnych, gier edukacyjnych oraz wykładów chiropterologa. Piknik odbędzie się w sobotę i w niedzielę w godz. 10-21. Wstęp wolny. Biletowany natomiast jest wstęp do samego zbiornika. To już ostatnie dni na jego zwiedzanie. Od września zbiornik będzie zamknięty, bo przygotowuje się on do przyjęcia wyjątkowych gości – nocków dużych, gacków brunatnych, nocków Natterera, łydkowłosych i rudych.

Gdański Szlak Wodociągowy to także dwa inne zbiorniki.

Zbiornik wody Stary Sobieski położony jest na Górze Szubienicznej, pomiędzy ulicami Sobieskiego i Traugutta w gdańskim Wrzeszczu. Wybudowano go w 1911 roku w formie żelbetowego monolitu na planie koł o średnicy 50 metrów. Składa się z kilku współśrodkowych okręgów, tworzących podziemny labirynt. Zbiornik był wykorzystywany do 1990 roku. Udostępniono go do zwiedzania w 2018 roku.

Specyficzna konstrukcja zbiornika daje niesamowity efekt dźwiękowy. Dźwięk niesie się na odległość do 200 metrów i wraca w formie echa przez 5-7 sekund (efekt groty szeptów). Nietypowa akustyka wykorzystywana jest od czasu do czasu na koncerty, wystawy artystyczne. Służy także naukowcom.

We wnętrzu Starego Sobieskiego można obejrzeć wystawę dotyczącą historii gdańskich wodociągów, prezentującą dzieje miasta z perspektywy zaopatrzenia w wodę – począwszy od czasów krzyżackich i pierwszych rurociągów drewnianych, po znane nam dziś nowoczesne wodociągi. Jest także wystawa poświęcona gdańskim fontannom. Wystawy to nie tylko informacje, fotografie i rysunki w gablotach. To także wiele eksponatów m.in. fragmenty starych urządzeń, rur (też drewnianych), studni.

Jednym z eksponatów jest także list w butelce (swoista kapsuła czasu) odkryty w zbiorniku Stara Orunia podczas prac renowacyjnych. Widnieje na nim rok 1869. Niestety, treści dokumentu nie udało się odczytać.

Trzecią atrakcją Gdańskiego Szlaku Wodociągowego jest zbiornik Kazimierz , oddany do użytku w 2015 roku. Z tarasu, zlokalizowanego 10 metrów ponad koronami najwyższych drzew, rozpościera się widok na Wyspę Sobieszewską, Żuławy Gdańskie oraz Zatokę Gdańską. Wewnątrz zbiornika na zwiedzających czeka wystawa multimedialna, poświęcona walorom przyrodniczym Wyspy Sobieszewskiej.

Zbiornik Stara Orunia jest czynny od czerwca do sierpnia. Można go zwiedzać w poniedziałki, środy, piątki, soboty, niedziele w godz. 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17. Wstęp 15 złotych. Bilet można kupić online (www.szlak.gda.pl). Zbiornik znajduje się przy ul. Kampinowskiej 61. Dojście (około 150 metrów) do zbiornika od ulicy Nowiny.

Zbiornik Stary Sobieski można zwiedzać od maja do września we wtorki, czwartki, piątki, soboty, niedziele w godzinach: 10, 11.30, 13, 14.30, 16. Wstęp 15 złotych. Bilet można kupić online (www.szlak.gda.pl). Zbiornik znajduje się przy ul. Sobieskiego 4. Trzeba do niego dojść około 200 metrów. W pobliżu są miejsca postojowe.

Zbiornik Kazimierz czynny jest od maja do września. Można go zwiedzać w czwartki i piątki w godzinach: 10, 11.30, 13, 14.30, w soboty w godzinach: 11.30, 13, 14.30, 16, 17.30, 19, w niedziele w godzinach: 10, 11.30, 13, 14.30, 16, 17.30, 19. Wstęp 15 złotych. Bilet można kupić online (www.szlak.gda.pl). Dojazd do zbiornika od ulicy Lazurowej. Auto można zaparkować przy szlabanie. Do zbiornika prowadzi droga techniczna.

Podane godziny we wszystkich zbiornikach to start wycieczek. Oprowadzanie z przewodnikiem jest w cenie biletu. Dodajmy, że w podziemnych zbiornikach temperatura wynosi około 10 stopni.

Zobacz zdjęcia z tajemniczych zbiorników