Damy wśród rajców miejskich. Szkoda, że było ich niewiele… [historia Inowrocławia]

Sześciokrotnie inowrocławianie w II Rzeczypospolitej wybierali radnych do Rady Miejskiej. Mandaty powierzano w sumie ponad 250 osobom, ale wśród nich było tylko osiem pań. Żadna z nich nie zajmowała ważnego stanowiska funkcyjnego: przewodniczącego, zastępcy ani sekretarza Rady. Nie powierzano paniom również wysokich stanowisk w Magistracie Miasta Inowrocławia i nie pełniły one funkcji radców Zarządu Miejskiego. Kim zatem były te nieliczne, które zasiadały w ławach rajców miejskich?

Tą pierwszą była… Niemka Hedwig Schweigert, którą do Rady I kadencji wybrano 23 marca 1919 r. Miała wtedy 48 lat, była żoną Wilhelma, mistrza rzeźnickiego, a interes prowadzili w Rynku w kamienicy pod numerem 23. W październiku 1923 r. Hedwig (wtedy już wdowa) złożyła mandant, sprzedała sklep Leonowi Benedykcińskiemu i wyjechała do Niemiec.

W tej kadencji dochodziło często do zmian w składzie osobowym samorządu i dwukrotnie w czasie takich przetasowań radnymi zostawały kobiety. I tak: lidera klubu opozycyjnego (niemiecko-żydowskiego) Adolfa Grünberga zastąpiła Hedwig Miller, a Polaka Tomasza Koniecznego - Wanda Szałwińska. Ta pierwsza to dyrektorka niemieckiego liceum żeńskiego i seminarium nauczycielskiego przy ul. Solankowej 6, ważna postać miejscowej społeczności niemieckiej.

A Szałwińska? Żyła w latach 1879-1930, była żoną Józefa, mistrza stolarskiego, który miał „stolarnię budowli i mebli oraz skład trumien” przy Fryderykowskiej (Królowej Jadwigi) 19, a od 1919 r. - przy Farnej 6. W Radzie Miejskiej pani Wanda - jeśli dać wiarę zachowanym protokołom z obrad - nie odegrała istotniejszej roli.

W Radzie II kadencji (1921-25) zasiadała Maria Kantak z Obywatelskiego Komitetu Wyborczego. Była właścicielką kamienicy przy ul. Solankowej i wdową po inżynierze Leonie Kantaku, który jako podoficer pułku dragonów padł gdzieś na froncie I wojny światowej.

Wiemy o pani Marii tyle, że była aktywna w organizacjach charytatywnych i prowadziła zbiórki na ochronkę dla dzieci. A z mandatu radnej zrezygnowała w połowie kadencji. „Dziennik Kujawski” napisał wtedy, że przyczyną rejterady były „palpitacje i słabe zdrowie radnej”.

III i IV kadencję Rady Miejskiej (1925-29, 1929-33) zdominowali mężczyźni. Natomiast w V kadencji (1933-38) pojawiły się dwie radne. Z listy Narodowego Bloku Gospodarczego uzyskały mandaty Alina Skupieńska i Kazimiera Mirgałowska. Panie były nauczycielkami, Alina po Uniwersytecie Jagiellońskim, a Kazimiera po krakowskim Seminarium Nauczycielskim. Ich mężowie służyli w 59. pp wlkp.: por. Ignacy Skupieński był kapelmistrzem orkiestry, a płk Bolesław Mirgałowski dowodził pułkiem i całym garnizonem.

Obie radne aktywnie uczestniczyły w pracach Rady Miejskiej, pod koniec 1935 r. jednak zrezygnowały z mandatów. Później, już w czasie okupacji, Mirgałowska była ppor. AK i nauczała na tajnych kompletach. Po wojnie, prześladowana przez Urząd Bezpieczeństwa, zmarła w Krakowie w 1981 r. Z kolei Skupieńska (po 1945 r. wróciła do Inowrocławia) intrygowała epizodem z życiorysu, szeroko opowiadając na spotkaniach organizowanych przez TPPR (kto jeszcze pamięta ten skrót?), jak to w młodości brała udział w… Rewolucji Październikowej, będąc sekretarką-stenotypistką w sztabie Stalina.

W Radzie V kadencji mandaty zastępców uzyskały też: nauczycielka Janina Ganowicz (jej mąż Czesław był doktorem medycyny, prawnikiem i literatem, autorem dramatów i rozpraw filozoficznych, a córka Krystyna znaną pilotką szybowcową, rekordzistką Polski w 1931 r. w locie nocnym) oraz Aldona Müller-Czarnek, także nauczycielka (mąż Marian miał doktorat praw, był adwokatem i notariuszem).

Obie panie pracowały nadto w stowarzyszeniach charytatywnych i oświatowych, nazwisko Aldony Müller-Czarnek odnajdujemy też wśród założycieli inowrocławskiej Ligi Morskiej i Kolonialnej.