Kruszwica - Mieszkanka Kruszwicy, córka założyciela Kujawskiej Wytwórni Win, była sanitariuszką w Powstaniu Warszawskim

Wojna zastała rodzinę Makowskich w Kruszwicy.

- Wojna charakteryzowała się tym, że tam na ogół było spokojnie, ale przez to niewielkie miasto przewalały się masy uciekinierów z zachodu. Ludzie masowo uciekali wtedy wozami chłopskimi, z dobytkiem, z dziećmi wszyscy uciekali w popłochu przed zbliżającym się frontem niemieckim. I któregoś dnia samorzutnie, młode osoby wtedy, na ogół harcerki, zaczęły pomagać ludziom. Były dwa hotele i tam kwaterowano właśnie tych uciekinierów. Również miejscowe kobiety gotowały jakieś posiłki ciepłe i my, jako młode osoby wtedy, pomagałyśmy w rozdawaniu tych posiłków - wspomina pani Władysława w wywiadzie udzielonym Archiwum Historii Mówionej.

- Właśnie ojciec nie wiem, w jaki sposób to załatwił. Mam wrażenie, że Niemcy jednak byli dość elastyczni, jeśli chodzi o pobieranie łapówek, więc być może za jakąś łapówkę mnie i siostrę służbowo przeniesiono do Warszawy - mówi Pani Władysława.

Tam podjęła naukę w szkole handlowej oraz na tajnych kompletach, ucząc się historii i języka angielskiego.

O działaniach konspiracyjnych dowiedziała się w 1943 r.

- Właśnie jeden z kolegów mi powiedział, że "jeżeli chcesz". To był taki motyw właściwie, żeby coś zacząć robić po tym, jak Roman zginął (kuzyn Pani Wiesławy). Ja uważałam, że on nic nie chciał się angażować i zginął, więc po co czekać, aż można zginąć bez celu. Uważałam, że jeżeli trzeba, jeżeli już, to działać w jakimś celu, żeby miało to jakiś motyw ważniejszy niż tylko ocalenie siebie. No i zapisałam się - wspomina.

- Pani Władysława została skierowana na kurs przeszkolenia sanitarnego, który prowadzili lekarze i pielęgniarki. Kursy odbywały się w zakonspirowanych mieszkaniach. 5 dni przed wybuchem powstania otrzymała wezwanie do domu przy ulicy Łowickiej, między Narbutta a Rakowiecką. Pierwszych rannych opatrywała na ul. Rakowieckiej. Zadaniem "Dziuni" było przynoszenie rannych do prowizorycznego szpitala. "Dziunia" wraz z koleżankami sanitariuszkami zajmowały jakąś kwaterę, gdzie zakładały punkt sanitarny i udzielały pierwszej pomocy - relacjonuje Magdalena Basińska z IPN Bydgoszcz.

- Ciągle byłyśmy w jakiejś wędrówce, ciągle nas gdzieś przenoszono, coś się działo, trudno mi to wszystko opisać. Ale były chwile takie również spokojniejsze na Mokotowie, że odbywały się jakieś koncerty. Pamiętam, że śpiewał Tadeusz Łuczaj. Jakieś takie było radosne podniecenie, wisiały biało-czerwone flagi, wszyscy się cieszyli, oficjalnie nosiłyśmy już opaski, nosiłyśmy opaski z napisem "WSK", Wojskowa Służba Kobiet AK - wspomina Pani Władysława.

- 27 marca 1946 powróciła do Kruszwicy, gdzie opiekowała się matką. Kiedy przeczytała o naborze do szkoły pielęgniarskiej, zapisała się od razu. Pierwszy rok pobierała nauki w Bydgoszczy, kolejne w Warszawie. Po ukończeniu szkoły wraz z przyszłym mężem przeniosła się do Łodzi, gdzie mieszka do dziś - zdradza nam Magdalena Basińska.

Pełen zapis rozmowy z Władysławą Jędrzejewską znajdziecie tutaj