Pamiętny wrzesień sprzed 79 lat w Złotnikach Kujawskich

Miłośnik lokalnej historii i regionalista Grzegorz Weber przypomina o latach okupacji w gminie Złotniki Kujawskie.

- Z wielu gospodarstw już w lipcu i sierpniu ochotnicy i poborowi żegnali swoich bliskich, każdy z nadzieją rychłego zwycięstwa i powrotu. Wśród żołnierzy września z terenu gminy byli : Florian Piński - Kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari z 1939 roku, Władysław Stępień, Tadeusz Piechocki, Marcin Michalak, Bronisław Łaszkiewicz, Florian Figa, Władysław Kawczyński, Edward Lewandowski, Feliks Waszak, Józef Pamuła, Florian Szwedek, Marcin Michalak, Stanisław Radzięda, Stanisław Tuszyński,Adam Dominak, Stanisław Wojnowski, Wincenty Ziółkowski, Michał Sochański, Franciszek Halamus, Wincenty Lewandowski, Wojciech Kopydłowski, Kazimierz Katafiasz, Marian Wachowiak, Stefan Nowak, Czesław Warzych , Stefan Pirowicz, Leon Frankowski, Kazimierz Kujawa, Kazimierz Wojdylak,Kazimierz Kubiak, Jan Walczak, Antoni Piasecki, Karol Robaszewski, Józef Kacperski, Jan Zwierzychowski, Bronisław Plechowicz, Jan Jankowski, Władysław Stępień, Stanisław Andryszak. Wielu z nich zostało wziętych do niewoli, inni powrócili do domu – przypomina Grzegorz Weber, który chce ocalić lokalna historię dla potomnych.

Niemcy wkroczyli na teren gminy Złotniki Kujawskie 8 września. Okoliczni działacze niemieccy zorganizowani i przygotowani na przybycie swoich wybawicieli rozpoczęli samosądy nad bezbronną ludnością polską.

Okrucieństwo tych działań ujrzało światło dzienne dopiero po wojnie, gdy odkryto zbiorową mogiłę ofiary w Lisewie Kościelnym.

- Wróg, w szale nienawiści do wszystkiego co polskie, rozpoczął systematyczne aresztowania i rozstrzeliwanie inteligencji: nauczycieli, księży czy włościan, których domy były źródłem krzewienia patriotyzmu i kultury polskiej. Nauczyciele z gminy udali się na konferencję do Inowrocławia i zostali tam aresztowani. W krwawą niedzielę w inowrocławskim więzieniu w pijackiej nienawiści, właściciel wsi Palczyn Hans Ulrich Jahnz członek SS, zastrzelił: Leona Koszczyńskiego - kierownika szkoły w Lisewie, Jana Dykierta - nauczyciela z Niszczewic, Stanisława Wichlińskiego – właściciela Helenowa i powstańca wielkopolskiego, Czesława Obiałę- rolnika z Dźwierzchna, Stanisława Wichlińskiego, syna właściciela Tuczna, ochotnika w obronie Warszawy 1939 roku. Niemiec zwolnił z więzienia Marię Dykiert - nauczycielkę z Niszczewic, Marię i Wandę Dominiczakówny - nauczycielki ze Złotnik Kujawskich, Marię ranną po postrzale w płuco zabrały koleżanki, cudem unikając śmierci. Nauczycielki, jak ustalono były skazane, trzy miały zostać rozstrzelane, a jedna skierowana do obozu koncentracyjnego – przypomina tragiczne wydarzenia sprzed 79 lat, Grzegorz Weber.

Patriotyczna postawa podczas Powstania Wielkopolskiego i wojny 1920 roku, nie została zapomniana przez okupanta. Za udział w powstaniu Antoni Budny 1939 po wybuchu wojny został aresztowany i nieludzko katowany przez kilkanaście dni. Zginął rozstrzelany 4 listopada w Piaskach, niedaleko Dorposza Szlacheckiego pow. Chełmno. Spoczywa tam w zbiorowej mogile. Franciszek Światowski w 1939 r. wstąpił do Wojska Polskiego. Był poszukiwany przez Niemców za dezercję i udział w powstaniu. Brał udział w kampanii wrześniowej, pod Sochaczewem został ranny i dostał się do niewoli. Wrócił do domu w wigilię 1939 r., tego samego dnia został aresztowany i wywieziony do obozu w Dachau, a później do Mauthausen, gdzie przebywał do końca wojny.

- Całą wojnę w obozach koncentracyjnych przebywali również m. in.: Józef Wichliński-Mielżyński, powstaniec wielkopolski, Kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari, żołnierz września 1939 roku, który zmarł w niewoli niemieckiej w 1943 roku, Jan Drozdowski z Tuczna, Tadeusz Bogacz z Gniewkówca, Jadwiga Musiał ze Złotnik, Stefan Lewandowski, Karol Robaszewski z Tuczna, Zygmunt Dekański z Pławina, Józef Włodarek z Tuczna, Wacław Pawlak z Gniewkówca, Stanisław Jankowski z Krążkowa czy Aleksander Paczkowski z Tuczna – dodaje złotnicki miłośnik historii i regionalista.

Wszyscy rolnicy uprawiali ziemię, hodowali zwierzęta na rzesz niemieckich właścicieli i okupanta. Szkoły zostały zamknięte, a polskie dzieci uczyły się w niemieckojęzycznych szkołach w Gniewkówcu i Jordanowie, gdzie były często bite i szykanowane. Zamknięty został również kościół w Złotnikach Kujawskich, zrobiono w nim magazyn, a na plebani usadowiła się niemiecka policja. Rozpoczął się jeden z najstraszniejszych okresów historii Polski: lata okupacji hitlerowskiej.

POLECAMY: