Półtora wieku temu powstał nasz pierwszy polski bank! [historia Inowrocławia]

Protoplastą Banku Ludowego była instytucja finansowa o nazwie „Polskie Towarzystwo Pożyczkowe dla Miasta i Okolicy”, które zorganizowano w Inowrocławiu w 1867 r. i nazwano „Spółką Kujawską”. W tym roku mamy zatem piękną 150. rocznicę utworzenia pierwszego polskiego banku na naszych Kujawach!

Historia Banków Ludowych, a powstawały one - przypomnę - na terenach Wielkopolski i Kujaw, dowodzi szczególnej roli, jaką przyszło im spełniać nie tylko w ścisłym tego słowa znaczeniu - finansów i bankowości, ale znacznie szerzej - w obronie polskiego stanu posiadania na ziemiach zaboru pruskiego.

Banki Ludowe były bowiem spółkami kredytowymi, jednak szybko ich działalność znacznie przekroczyła ramy wyznaczone instytucjom finansowym. Broniąc interesów Polaków przed naporem niemieckim stały się organizacjami politycznymi, skutecznie chroniącymi społeczeństwo przed wynarodowieniem.

Wspaniałemu rozwojowi sieci Banków Ludowych niewątpliwie sprzyjało też ogólne ożywienie gospodarcze, jakie nastąpiło w zaborze pruskim na przełomie XIX i XX stulecia. Dzięki ich zapobiegliwej polityce kredytowej wzrósł ogólny stopień majętności społeczeństwa, odrodziło się polskie rzemiosło i handel, solidne podstawy zdobywał umacniający się przemysł.

Co znamienne, swym kapitałem Banki Ludowe w znacznym stopniu wsparły część operacji militarnych powstania wielkopolskiego (tak przynajmniej stało się w Inowrocławiu). Niebagatelna była też ich rola w pierwszych latach 20-lecia międzywojennego, tuż po odzyskaniu niepodległości, w okresie pobudzania gospodarki i łagodzenia dysproporcji cywilizacyjnych pomiędzy poszczególnymi dzielnicami zaborczymi.

Inowrocławski Bank Ludowy zajmował szczególne miejsce wśród innych. Był znakomicie zarządzany i na progu XX wieku osiągnął rangę najpotężniejszej instytucji kredytowej na Kujawach. Co więcej, pod względem posiadanego kapitału i skali obrotów stał się drugim - po Banku Przemysłowców w Poznaniu - wśród polskich instytucji kredytowych w zaborze pruskim, a w pewnym okresie podobną rangę przyznano mu nawet w całej Rzeszy Niemieckiej. Współpracował wtedy - jako partner w operacjach finansowych - z takimi olbrzymami, jak: Bank Rzeszy Niemieckiej i berliński Dresdener Bank.

Gdy historycy wspominają historię Banku Ludowego w Inowrocławiu, to nieodmiennie piszą też o jego twórcach, członkach zarządów i kolejnych rad nadzorczych oraz o wybitnych pracownikach. Nie sposób wtedy pominąć nazwisk dra Józefa Krzymińskiego, Filipa Niklewskiego, proboszcza (późniejszego biskupa) Antoniego Laubitza, Karola Wituskiego, Marcela Scheffsa, Józefa Grosmana, dra Stanisława Wachowiaka i wielu innych, zacnych i światłych fachowców.

Miarą mocnej pozycji finansowej, ale też reputacji banku była jego siedziba przy Solankowej, reprezentacyjnej ulicy (wcześniej bank mieścił się w pomniejszych i niekiedy tylko wynajmowanych lokalach w różnych miejscach na terenie miasta). Z początkiem XX w. jego decydenci zdobyli się na własną siedzibę i od 1906 r. Bank Ludowy imponował okazałą architektonicznie budowlą, którą wzniósł wybitny ówczesny inowrocławski architekt i budowniczy Kazimierz Przyłuski (później, w czasach Polski Ludowej, zakusy na tę nieruchomość mieli różni inni, choćby MO, PZPR i jeszcze szereg instytucji, w tym też redakcje „Ilustrowanego Kuriera Polskiego” i „Gazety Pomorskiej”).

Współczesnym kontynuatorem prawnych korzeni Banku Ludowego jest Bank Spółdzielczy w Inowrocławiu, jedna z prężniejszych instytucji finansowych działających w strukturach Zrzeszenia Spółdzielczej Grupy Bankowej. Bank nie zapomina o swej chlubnej tradycji, pięknie obchodząc kolejne „okrągłe” jubileusze. Najbliższe, okazałe obchody 150-lecia, jak zdradza prezes Helena Kłosowska, planowane są na koniec września.