Święto Trzech Króli. Takie były dawne zwyczaje na ziemi kujawskiej

Zobacz wideo: 2023 jest Rokiem Mikołaja Kopernika w woj. kujawsko-pomorskim

Za panowania króla Heroda w Judei, do miejsca narodzin Jezusa przybyli ze Wschodu mędrcy, nazywani obecnie królami, którzy złożyli hołd wraz z darami Jezusowi - wspomina Ewangelia wg św. Mateusza. Nie precyzuje jednak, ilu ich było, jak się nazywali, jakiej byli narodowości. Królami ze Wschodu zostali nazwani w III wieku n.e. Ich imiona - Kacper, Melchior, Baltazar - pojawiły się po raz pierwszy ok. roku 520 na mozaice w kościele San Apollinare Nuovo w Rawennie.

W święto Trzech Króli podczas odbywających się w kościołach nabożeństw, zarówno dawniej jak i obecnie święci się kredę i mirrę. Zwyczajem ludności w miastach i wsiach kujawskich było i jest opisanie poświęconą kredą swego domostwa i zabudowań gospodarczych, robiąc po trzy krzyżyki wraz z literami KMB na drzwiach domu i stajen. Powszechnie wierzono, że wtedy „złe duchy i czarownice nie będą miały przystępu”. Lub opisywano CMB (KMB), nawiązujące do inicjałów królów, a po łacinie, są skrótem od „Christus manionem benedicat”, co znaczy „Niech Chrystus błogosławi ten dom”. Czasami wnętrze domu okadzano otrzymanym w kościele kadzidłem.

Poczynając od Trzech Króli na Kujawach, kolędując od wsi do wsi, od chałupy do chałupy przedstawiano niemal teatralne widowisko pod nazwą „Herody”, o władcy bezwzględnym i okrutnym. Dziś już zapomniane, niegdyś pochody „Herodów” były oczekiwane zawsze z wielkim zainteresowaniem.

Na ziemi kujawskiej od święta Trzech Króli, oprócz kolędników przedstawiających „Herody”, pojawiali się także chłopcy przebrani za królów ze Wschodu. Czernili twarze, przywdziewali białe szaty i nakładali na głowy papierowe korony. Jeden z nich nosił gwiazdę z papieru oświetloną świeczką. Prowadziła ona kolędników niczym gwiazda betlejemska trzech króli. Śpiewali pod oknami chałup kolędy, a w zamian otrzymywali słodycze lub drobne monety. „Bóg się rodzi, gwiazda wschodzi, trzej królowie od wschodu do Betlejem tu z darami, ofiarami każdy swego narodu, gdzie złożony z Panny Chrystus narodzony, jadą z licznymi dary”.

Od kilku lat w wielu miejscowościach Polski 6 stycznia przechodzą orszaki Trzech Króli. Przy śpiewie kolęd podążają oni do Stajenki, by pokłonić się Jezusowi. Podobnie będzie w wielu miastach naszego regionu, m.in. Bydgoszczy, Toruniu, Włocławku i Inowrocławiu.