Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Z kalendarium roku 1918. Dzień po dniu ku wolności… [historia Inowrocławia]

Piotr Strachanowski
Magistrat - miejsce wielu ówczesnych wydarzeń.
Magistrat - miejsce wielu ówczesnych wydarzeń. Ze zbiorów autora
Niepodległościowa gorączka nie słabła w kolejnych dniach po pamiętnym 11 listopada. Pierwsze posiedzenie Rady Miejskiej Inowrocławia w zmienionym składzie osobowym miało miejsce 21 listopada i wówczas podjęto wiele decyzji o przełomowym znaczeniu.

Wybrano wówczas polskiego współprzewodniczącego, którym został dr Stanisław Wachowiak (drugi to żydowski przemysłowiec dr Leopold Levy). Za kandydaturą Wachowiaka opowiedzieli się wszyscy radni - Polacy, Niemcy i Żydzi. Wydano też zarządzenia dotyczące administrowania miastem, m.in. w zakresie aprowizacji, pracy zakładów komunalnych i zabezpieczenia stanu kasy miejskiej.

Nominowano także ks. prał. Antoniego Laubitza na inspektora szkolnego dla miasta i powiatów: inowrocławskiego, mogileńskiego i strzeleńskiego. Pierwszym jego zarządzeniem było przywrócenie w szkołach z większością uczniów narodowości polskiej nauczania wszystkich przedmiotów w tym języku oraz przywrócenie w całym szkolnictwie obowiązkowej nauki języka polskiego.

24 listopada…

W tym czasie jednak ośrodkiem decyzyjnym, szczególnie w sprawach politycznych, pozostawała polsko-niemiecka Rada Żołniersko-Robotniczo-Obywatelska; rosło też znaczenie polskiej Rady Ludowej. 24 listopada odbył się wiec wyborczy Rady Ludowej miasta Inowrocławia i Powiatowej Rady Ludowej, na czele których stanął dr Józef Krzymiński, a do ich zarządu miejskiego weszli ponadto: Władysław Borkowski, Franciszek Głowacki, Baltazar Górny, Maksymilian Gruszczyński, Stanisław Kamiński, Tomasz Konieczny, ks. prał. Antoni Laubitz, Władysław Rogatka i dr Stanisław Wachowiak.

Rada ukonstytuowała się 28 listopada i utworzyła dwa biura: informacyjne, które udzielało „wszelkiej wiedzy związanej ze zmianą stosunków obecnych”, oraz gospodarcze „do raportów i inwentury stanu urządzeń i własności państwowej”, tj. administracji Solanek, poczty, kolei, banków, koszar, lazaretu i spraw celnych. Biurem kierowali dyrektorzy Banku Ludowego - dr Stanisław Wachowiak i Marceli Scheffs.

1 grudnia…

Wpływowym ośrodkiem będącym w opozycji do Rady Ludowej było środowisko żołnierzy i zwolenników działań zbrojnych, którzy zawiązali Tajny Komitet Wojskowy, m.in. z udziałem Józefa Czapli, jego syna Jana Zygmunta, por. pilota Bohdan Kwiecińskiego, sierżantów Mieczysława Rogowskiego, Mieczysława Eckerta i Władysława Juengsta. Gdy Rada Ludowa 1 grudnia wydała zgodę na formowanie polskich oddziałów Straży Ludowej (pod dowództwem Jana Skwierczyńskiego), wówczas ich organizacją zajęli się przede wszystkim członkowie TKW.

Bezczynni nie pozostawali w tych dniach także i Niemcy inowrocławscy. 6 grudnia utworzyli własna Radę Ludową (Volksrat), która miała charakter polityczny zdecydowanie antypolski.

4 grudnia…

Do niekontrolowanego wybuchu społecznych emocji doszło #4 grudnia. Tego dnia do Inowrocławia przyjechała z Bydgoszczy państwowa komisja cen. W następstwie plotek o mającym nastąpić pomniejszeniu racji żywnościowych i wzroście cen za podstawowe produkty, doszło wtedy do napadów na rzeźnię miejską oraz na sklepy i magazyny z żywnością i odzieżą. Doprowadziło to do zaognienia sytuacji, dalszego wzrostu emocji i animozji między Polakami a Niemcami i w konsekwencji do bezpośredniego konfliktu narodowego i wybuchu walk ulicznych. Było kilku zabitych, w tym ofiary samosądów. Spokój na ulicach przywróciły dopiero oddziały wojska niemieckiego: rozstrzelano pięciu Polaków i od 5 grudnia wprowadzono w mieście stan oblężenia.

Niemcy, w obawie by sytuacja nie przerodziła się w powstanie na terenie całych Kujaw, rozpoczęli pertraktacje, dążąc do przywrócenia ładu i porządku. Z kolei Polacy swoją zgodę obłożyli warunkiem, że od tej pory sprawy zapewnienia spokoju publicznego przejdą z rąk wojska na nową utworzoną polsko-niemiecką Straż Obywatelską. Szybko też przejęli w niej kierownictwo, a tym samym doprowadzili do tego, że supremacja niemiecka w Inowrocławiu została w radykalny sposób podważona…


emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Wielki Piątek u Ewangelików. Opowiada bp Marcin Hintz

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na inowroclaw.naszemiasto.pl Nasze Miasto