Taki neogotycki zameczek, klinkierówką upiększony… [historia Inowrocławia]

Zatem gdzieś tam na horyzoncie kluje się jubileusik 110-lecia ratusza. Od blisko półwiecza to siedziba prezydentów Inowrocławia, a wcześniej - starostów inowrocławskich i pruskich landratów.

Jako że wspominam o lokalu urzędu, to na wstępie wzmianka, że w rzeczy samej mieli ci oficjele w przeszłości sporo z tym problemów. Już nie sięgając dawnych wieków - kiedy starostowie rezydowali w dawnym zamku poksiążęcym, który na koniec Szwedzi Karola Gustawa dokumentnie po kwietniu 1656 r. zrujnowali - ale faktem pozostaje, iż kolejne biura starostwa „wędrowały” po całym niemalże mieście.

Wspominał o tym Stanisław Waszak w swoim „Przewodniku po Inowrocławiu i okolicy” z 1933 r., zaznaczając: „Jak skromny był przed przeszło 100 laty zakres władzy powiatowej, tak też skromne były jej pomieszczenia. Najstarszą wiadomą siedzibą władzy powiatowej był dom w części wynajmowany przy dzisiejszej ul. Królowej Jadwigi 25”. To ta - dodam - skromna kamieniczka, gdzie do niedawna miał oddział redakcyjny jeden z bydgoskich dzienników.

Potem, w latach 1858-1865, królewska landratura mieściła się przy ówczesnej Synagogenstrasse (dzisiejsza ul. Wałowa), w domu pod numerem 2. I tam również wynajmowano jedynie kilka pomieszczeń. W październiku 1865 r. biura przeniesiono do domu narożnego przy ul. Farnej 5, a trzy lata później siedzibą landrata Hugo Wilamowitz-Moellendorffa stał się zakupiony ze środków powiatu dom przy ul. Dworcowej 60. Dziś ta nieruchomość już nie istnieje, ale starsi wiekiem inowrocławianie niewątpliwie go kojarzą, bo stał on tam jeszcze w latach 60. przeszłego wieku, w rejonie dzisiejszego skrzyżowania Dworcowej i Bpa Laubitza.

Pisał dalej Waszak, że „krótko po roku 1868 za czasów kolejnego landrata - hrabiego Fryderyka zu Solms - były biura powiatowe przy ul. Toruńskiej 2, ale i one okazały się zbyt skromne w stosunku do potrzeb urzędniczego aparatu. Zatem jesienią 1889 r. landratura przeniosła się do budynku przy ul. Św. Ducha 95, jednak i tam się nie zasiedziała”. Członkowie sejmiku powiatowego zniecierpliwieni tymi ciągłymi przeprowadzkami, w 1890 r. podjęli decyzję o wybudowaniu nowej, okazałej siedziby, gdzie landrat mógłby już swobodnie pomieścić się wraz ze swymi urzędnikami.

Zakupiono zatem dużą działkę przy ul. Toruńskiej i wzniesiono tam - w latach 1892-1893 - okazałą budowlę (to dzisiejsza Komenda Powiatowa Policji), w której znalazło się miejsce dla piętnastu urzędników landratury, odpowiednie sale reprezentacyjne dla landrata, a także obszerne mieszkania dla niego i dla radcy kasowego.
Jednak - o dziwo! - i ta siedziba szybko okazała się zbyt skromna, bowiem kadra urzędnicza landratury liczyła już ponad trzydzieści osób. W październiku 1903 r. sejmik powiatowy - chcąc nie chcąc - zakupił przy Turmstrasse (nazwa ulicy nawiązywała do stojącej w pobliżu na wzgórku wodociągowej wieży ciśnień) teren o powierzchni ponad 2 ha pod budowę gmachu, obok zaś - na obszarze 6 ha - założono powiatową szkółkę drzew. Na inwestycję potrzebne były znaczne środki, pożyczono więc z Powiatowej Kasy Oszczędności 100 tys. marek, a prawie drugie tyle uzyskano ze sprzedaży budynku przy ul. Toruńskiej, który kupiła gmina ewangelicka, urządzając tam biuro i mieszkanie dla pastora.

Roboty przy Turmstrasse ruszyły wiosną 1907 r. Gmach projektowała - w stylu neogotyckim - firma „Knoch und Kallmayer” z Halle. Nie tynkowano go, a w efektowny sposób licowano czerwoną i zieloną cegłą klinkierową. Budowano szybko, już 24 października 1908 r. miały miejsce uroczystości z otwarciem nowej landratury. To tyle na dziś, nie wybiegajmy zbytnio w przyszłość, wszak do 110-lecie pozostało jeszcze sporo czasu…